İnşaat Sektöründe Malzeme Fiyatlarındaki Artış Firmaları Zorluyor
İnşaat sektörü dünyada ekonomik bunalimin baslangici olan ve 2007 de baslayan Mortage krizi sonucu Lehman brothers’in batmasi, Merrill Lynch ve Bear Stearns gibi kurumlarin ciddi zararlari sonrasında yaralarını sarmaya devam ederken 2020 yılında yaşanan ve Covid-19 virüsünün pandemiden epidemi sürecine evrilmesi sektörü şüphesiz farklı bir noktaya taşımıştır. Yatırımların son hızla devam ettiği bu sektörde insanların konut ihtiyacının daima olması kaçınılmaz bir gerçektir. Ancak fiyatların her geçen gün yükselmesi insanların ev, dükkân ya da diğer yapılara yönelik yatırımlarında çekingenliği arttırıyor.
Sektör paydaşlarının ayakta kalma noktasında oldukça zorlandıkları bir dönemde fiyat artışlarının peş peşe gelmesine bir müdahale edilmesi gerektiği İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu’ndan yapılan açıklamayla sürekli vurgulanmaktadır. İnşaat girdileri arasında en temel malzemeler olan demir, çimento ve beton fiyatlarında beklenmedik artışların önlenmesi ihtiyacı doğdu. Özellikle aşırı artan fiyatlara karşı önlem alması gereken Rekabet Kurumu göreve davet edildi.
Artışların Nedeni Döviz Kuru mu?
Aralık 2019 – Aralık 2020 arasındaki 12 aylık periyotta artışın en fazla gözlendiği konular arasında olan döviz kurları inşaat sektörünü derinden sarsmayı başardı. USD cephesinde 5,94 TL seviyelerinden işlem gören dolar sadece 12 ayda 7,55 TL seviyelerine ulaştı. (Investing) Üstelik dolarda yaşanan son düşüşler dikkate alınmadığında seviyelerin 8,50 TL olması inşaat sektörü için ürkütücü oldu.
İnşaat ve yapı malzemelerinde genel manada dışa bağımlılığın bulunduğu söylenebilir. Bu durumda ithal ürünlerin yurt içi pazarlarda dolaşımının daha zor olması sektörün arz-talep dengesini etkileyen bir diğer faktördür. Girdi maliyetlerinin her yeni günde yukarıya tırmanması inşaat sektöründe yatırım yapanlar için de takibi imkansızlaşan bir konu haline gelmektedir. Son 6 aylık periyoda bakıldığında demir fiyatlarındaki artış %70’e ulaşmıştır. Temmuz 2020 itibarı ile İstanbul’da tonu 3,480 TL’den işlem gören demir Aralık 2020 itibarı ile 5,820 TL den işlem görmektedir. (Demir Fiyatları).
Kaynak: Demir Fiyatları
Grafikten de görüleceği üzere fiyatlar hiç aşağı yönlü dönmemiş ve sürekli dik bir çıkış sergilemiştir. Bu da COVID-19 pandemisi gibi zor bir süreçte inşaat sektörünün çok zor günler yaşamasını tetiklemiştir.
Malzeme Tedariki Zorlaştı
Dünyada inşaat dendiğinde en başarılı 8 ülke arasında yer almayı başaran Türkiye’de artan fiyatların yarattığı zorluğa ek olarak inşaat malzemesi tedarikinde de zorluklar ile karşılaşılıyor. Tedarikteki sıkıntı da pek çok inşaatın durmasına ya da iş yavaşlatmasına neden oluyor. Maliyetlerdeki artışın durdurulamadığı inşaat sektöründe TÜİK tarafından açıklanan İnşaat Maliyet Endeksi de iç açıcı sonuçlar vermiyor.
Kaynak: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33753
TÜİK’in verilerine göre 2020 yılı Eylül ayında Ağustos 2020’ye göre endeks %2,11 artış gösterdi. Geçen yılın aynı ayı ile kıyaslandığında ise artış tam %16,11 oldu. Malzeme endeksindeki artış bir önceki aya kıyasla %3,48 artış gösterirken geçen yılın aynı ayına göre de %16,90 değerinde bir artış yaşandı. İbrenin süreklü yukarı yönlü olması inşaat sektöründeki paydaşları zorlarken satışların ne yönde değişeceği endişelerini de beraberinde getiriyor.
Konut Satışları Düşüş Trendinde
Artan inşaat girdileri nedeni ile konut satışlarının nasıl etkilendiği çok da sürpriz bir sonucu sunmuyor ortaya. COVID-19 pandemisi ile işlerini kaybeden pek çok insan gelirde daralma yaşadı. Bunun yanı sıra dövizin ciddi artış göstermesi konut fiyatlarını etkiledi ve satışlar TÜİK rakamlarına göre oldukça düştü. TÜİK tarafından açıklanan Ekim 2020 verileri düşüşün ciddi seviyelerde olduğuna işaret ediyor.
Kaynak: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=House-Sales-Statistics-October-2020-33885
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre 2018, 2019 ve 2020 Ekim ayları dikkate alındığında konut satışlarında 3 yılın en düşük sonuçları var. Ekim 2020’de bir önceki ay ile kıyasla ev satışlarında %16,3 düşüş görülürken geçen yılın aynı ayına kıyaslandığında %20 düşüş görüldü.
Yukarıdaki grafikten görüleceği üzere COVID-19 salgınının ülkemizde görülmeye başlandığı Mart, Nisan ve Mayıs aylarında düşüşler adeta dip seviyeleri işaret etti. Ancak bankaların düşük konut kredi faizi uygulamasına geçmesi ile Haziran ve Temmuz ayında ciddi sonuçlara ulaşıldı. Faizin de etkisi ile inşaat sektörünün artık rayına girdiği düşünülmeye başlanmışken ülkemizdeki gelişmeler sonucu değişen faiz politikalarındaki yukarı yonlü artış trendi Haziran ayında %8,25 olan politika faizlerinin 24 Aralık 2020 de yapılan 200 baz puanlık artışı sonrasında %17 yi görmesi konut satışlarının Ekimden itibaren düşüşünün önümüzdeki süreçtedede devamının süreceğini göstermektedir.
Sonuç
Satışların düşmesinde COVID-19 salgınının devam edeceği endişesi büyük. Bunun yanı sıra girdi maliyetlerinde yanlızca döviz etkisine bağlı olmayan herhangi bir geri çekilme olmaması da konut fiyatlarını sürekli yükselmeye itiyor. Bu durumda insanların ev satın almak yerine daha güvenli limanlarda beklemek istemeleri de makul görünüyor. Yatırım kararlarında diğer emtialar dikkate alındığında düşüşlerin COVID-19 kontrol altına alınana kadar ve faizlerdeki aşağı yönlü düzenlemelerin reel piyasada etkisini gösterene kadar süreceği söylenebilir.